Historie en landschap van de Harnaschpolder, Woudse Polder en de Groeneveldse Polder

Op woensdag 19 augustus zal het onderzoeksrapport Historie en landschap van de Harnaschpolder, Woudse Polder en de Groeneveldse Polder officieel worden overhandigd aan de Dijkgraaf van het Hoogheemraadschap van Delfland mr. M.A.P. van Haersma Buma. Het boekje bevat een update van de ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van deze polders, die tot de cultuurhistorisch meest interessante van het hele gebied genoemd kunnen worden en die de basis vormden voor de aanwijzing tot Belvédèregebied in 1999 van Midden-Delfland.

De stichting Midden-Delfland is Mensenwerk heeft bij de totstandkoming van de Gebiedvisie Midden-Delfland 2025 beloofd alle polders van Midden-Delfland cultuurhistorisch in kaart te brengen. Eerder verscheen al een onderzoek en rapport in deze serie over de Klaas Engelbrechtspolder. Deze actualisering van de cultuurhistorische informatie sluit aan bij het recent ontwikkelde landschapsontwikkelingsperspectief (LOP). Het gehele project wordt ondersteund door de gemeente Midden-Delfland, het stadsgewest Haaglanden, de provincie Zuid-Holland en de Europese Unie.

Uitzicht op 't Woudt over de nieuwe calamiteitenberging

Toelichting

Het onderzoeksgebied Harnaschpolder, Woudse Polder (inclusief Woudse Droogmakerij) en Groeneveldse Polder wordt in het noorden begrensd door de Zweth, in het oosten door de Lookwatering en de Noordhoornsewatering, in het zuiden door de Woudseweg, met een stukje van de omgeving Oostbuurtseweg en in het westen door de het tuinbouwgebied oostelijk van de Noordlierweg.

De bijzondere verkavelingsstructuur, de terpen en als parel het middeleeuwse kerkdorp 't Woudt zijn de meest opvallende kenmerken in deze polders. De Harnaschpolder verandert nu in hoog tempo van gebruik en structuur, reden om wat er nog aan waardevols is goed te documenteren. De Woudse Polder en het opengebleven deel van de Groeneveldse Polder zijn nog vrijwel in hun oorspronkelijke staat en kennen weinig bebouwing die daaraan afbreuk doet. De Woudse Droogmakerij bevat een hoogwaardig tuinbouwgebied. In deze polders staat een groot aantal monumentwaardige gebouwen (meestal boerderijen, maar ook de Groeneveldse molen en het gemaal van de Harnaschpolder en natuurlijk het ensemble van het beschermde dorpsgebied van 't Woudt) en bevinden zich verschillende archeologische sites. 

Het boekje bevat een beschrijving van de geologische, waterstaatkundige en bestuurlijke situatie, van de bewoningsgeschiedenis, de monumentale waarden van boerderijen en andere gebouwen en de afwijkende bebouwing, en sluit af met een overzicht van de topclusters. Het boekje bevat veel foto´s en acht kaartjes die de beschrijvingen duidelijk samenvatten.

Met dit boekje is het tweede deel verschenen van een serie die voor alle polders van heel Midden-Delfland in voorbereiding is. De eerste betrof de Klaas Engelbrechtspolder. In de loop van het komende jaar zullen opnieuw enkele polders volgen. In samenwerking met de stichting Groen Goud is meerjarige ondersteuning verkregen van de gemeente Midden-Delfland, de provincie Zuid-Holland en de Europese Unie.

Voor meer informatie: Stichting Midden-Delfland is Mensenwerk,
Adres vanaf 1 september: Burgemeester Musquetiersingel 40, 2636 GG Schipluiden.
Website: www.mdmw.nl. 

Bron: Persbericht 12 augustus 2009 stichting Midden-Delfland is Mensenwerk.

Topclusters van de Harnaschpolder, de Woudsepolder en de Groeneveldse Polder

In het rapport worden de volgende topclusters aangegeven (zie kaart):

1. Kerkdorp ’t Woudt. Hoge ensemblewaarde; veel objecten met grote bouwhistorische waarde en geschiedenis, zoals kerk, voormalige school en pastorie, diverse boerderijen; oude bebouwing ligt op rivierloop van de Gantel in open landschap.
2. Blokverkaveling Woudse Polder. Nog waarneembaar op een aantal plaatsen en gebaseerd op oude slootpatronen.
3. Terpen en middeleeuwse nederzettingen. Een strook ten zuiden van de zuidelijke dijk van de calamiteitenberging, enkele incidentele terpen in het oosten en zuiden van de Woudse Polder met de bijbehorende verkaveling.
4. Boerderijen in zuidelijk deel van Woudse Polder. Veelal ontsloten door een laan naar de Woudseweg en voorheen ook door een kerkenpad; ligging bepaald door rivierloop van de Gantel.
5. Boerderijplaats Groeneveld. Voormalige kasteelwerf Groeneveld met oude toegangslaan naar oorspronkelijke Zwethweg, halverwege een afgegraven terp met terpsloot, een kulk van de kasteelwerf naar de Monsterwatering, een bouwvallige schuur die als rechthuis van Groeneveld dienst heeft gedaan.
6. Zwethzone oost. Met voormalige buitenplaats Hofzicht, de Zeven Gaten en boerderij Zwethburch in de Groeneveldse Polder. 
7. Lierhand. Oude dwarsbedijking, die de Noordlierdijk met de Oostbuurt (Zuidlierdijk) verbindt, met een drietal oude boerderijen en nog een stuk oude Woudseweg.
8. Oostbuurt (behorend bij Groeneveldse Polder). Twee karakteristieke boerderijen nabij de Zijde, lengtebedijking van de Lee, nabij deze plaats stond de galg van De Lier (Galghoek).
9. Hoek de Dulder-Noordhoornsewatering. Bonte Huis (voormalige herberg met authentiek koetshuis), ten westen daarvan gereconstrueerd duintje met woning uit de Midden-Steentijd, uit karterend booronderzoek is nabij deze plaats de aanwezigheid van een grafveld uit dezelfde periode aangetroffen.
10. Hoek Harnaschwatering-Woudseweg. Boerderij Woudseweg 134; aan andere zijde een voormalig boerenerf met nog enige oude opstallen en aangrenzend een karakteristieke tuinderswoning.
11. Zwethkade Zuid. Beleving van de Woudse Droogmakerij, de Zweth, vlietlandjes. 

Incidentele objecten met hoge waarde:

12. Groeneveldse molen. Een van de weinig overgebleven windwatermolens in Delfland, historische molen, met reconstructie van oorspronkelijke inrichting. 
13. Gemaal Eensgezindheid in de Harnaschpolder. Karakteristiek gebouwtje dat met de aangrenzende machinistenwoning één geheel vormt.
14. Woudselaan in de Harnaschpolder. Een smalle weg uit de ontginningsperiode. 
15. Oude Woudseweg (ten westen van viaduct). Oude kromme inlaagdijk.
16. Oude Woudseweg in Groeneveldse Polder.
17. Tuinderswoningen langs het Look. Karakteristieke bouw, enkele malen gecombineerd met boogbruggetje en vaarsloot ten behoeve van de tuinbouw. Het Look zelf is een fraaie, kronkelende waterloop.
18. Sloot aan de voet van de kade om de Woudse droogmakerij. Het slingerende verloop is een restant van het veenriviertje “de Meer”.
19. Nederzettingsporen met bijbehorende verkaveling uit de Romeinse tijd.

N.B. De volgorde is geen rangorde.

Historie en landschap - Waardevolle ensembles en structuren - © Stichting Midden-Delfland is Mensenwerk