Excursie naar het buurtschap Sion

16 mei. Het buurtschap Sion, net over de grens van Den Hoorn in Rijswijk is bekend van een uithof van de Abdij van Egmond in de Late Middeleeuwen en het klooster van Sion. In de zeventiende en achttiende eeuw lag hier de buitenplaats van de familie Van Hogendorp. Daarna werd het gebied ingericht als tuinbouwgebied. Binnenkort zal dit stukje Rijswijk drastisch veranderen ten behoeve van woningbouw en bedrijventerrein. Tijdens de excursie van de Historische vereniging Oud-Schipluiden leidden historicus en voorzitter Jacques Moerman en de archeoloog van Rijswijk, Hans Koot, de aanwezigen rond om de voormalige buitenplaats.

Het Klooster van Sion

Uit de tijd van het klooster van Sion is bovengronds niets meer zichtbaar. Tijdens opgravingen in 1979/1980 in klein een deel van het gebied zijn wel funderingen van het klooster teruggevonden. Het betreft hier waarschijnlijk de sacristie. Ook werden muren van de buitenplaats zichtbaar. Wanneer het tuinbouwgebied plaats gaat maken voor haar nieuwe bestemming zal archeologisch onderzoek meer inzicht gaan geven over de totale omvang van het klooster.

Buitenplaats Sion

Over de buitenplaats van de familie Van Hogendorp is meer bekend. Naast een reeks prachtige gravures, die een goed beeld geven van het complex, is veel informatie terug te vinden in archieven. Op diverse kaarten, zoals die van Kruikius uit 1712, de kadasterkaart uit 1812, is ook veel af te lezen. De twee grote vijvers of singels aan weerszijde van de buitenplaats zijn nog aanwezig, evenals een aantal sloten en het boogbruggetje dat de vijvers verbindt met de kastanjewetering. Ook herinneren enkele objecten nog uit de tijd van de buitenplaats. De excursie leidde rond de voormalige buitenplaats met als eerste stop het vroegere koetshuis van de buitenplaats dat schuin tegenover de brug over de Noordhoornsewatering ligt. Ofschoon er veel aan het pand is verbouwd is, toont het metselwerk duidelijk waar de grote deuren hingen. De ijzeren pinnen van de scharnieren zijn nog aanwezig.

De oude ingang van het koetshuis.

De wandeling gaat verder in de richting van de Kastanjewetering en linksaf naar het oude boogbruggetje. Dagelijks komt hier veel (vracht)verkeer overheen. De wandeling loopt verder langs een aantal karakteristieke tuinderswoningen uit het begin van de 20ste eeuw. Bij de brug over de Spieringswetering staat nog de woning waar de timmerman van de buitenplaats woonde. Ervoor ligt de brug over de Spieringswetering met twee zuilen met het jaartal Anno 1680. Dergelijke zuilen stonden vroeger ook aan de Noordhoornsewatering. In de Tweede Wereldoorlog zijn de brug over de Spieringswetering en de zuilen verwijderd. De brug is na de oorlog snel herbouwd; de zuilen met bovenstuk zijn pas in 1976 teruggeplaatst.

Het huis van de timmerman.

De oude toegangspoort tot de buitenplaats.

De Spieringswetering en de water in/uitlaat.

De wandeling gaat nu linksaf langs de Spieringswetering. Halverwege het toenmalige landgoed wordt even gestopt: aan de overkant van het water is een gemetselde constructie blootgelegd. De heer van der Meer nodigt iedereen uit om deze van dichtbij te bekijken. Het nog vrijwel gave metselwerk blijkt de waterinlaat te zijn voor de grote ronde vijver op het achterterrein van de buitenplaats. Een deel van de eikenhouten schotten waarmee de water in- of afvoervoer kon worden geregeld was ook nog aanwezig. Door ophoging van de kade was het object jaren aan het oog onttrokken.

De Kitswoning

Een klein stukje verder langs de Spieringswetering, nog voorbij de Middendorpweg, loopt een enigszins verhard graspad tussen de kassen richting de Kitswoning. Deze boerderij heeft de hele periode van klooster, buitenplaats en tuinbouwgebied meegemaakt. Kloosterbroeders woonden er toen het klooster Sion (‘Sancta Maria in Monte Sion’) werd gebouwd.

De oude water in/uitlaat van de buitenplaats.

De Kitswoning, voor 1572 Nuwe hove geheten, was in bezit van Claes Willemsz, brouwer in den Kidt te Delft. Kits is een familienaam in het kohier van de 10e penning, Rijswijk ZH 1561.

Ook woonde hier een Katholieke boerenfamilie. Tijdens de Reformatie in de 17e eeuw was er een schuilkerk. De boerderij is verbrand in ca. 1900 en weer opgebouwd met de oude stenen (hier en daar nog goed te zien), Wel werd er een nieuwe voorgevel geplaatst. De huidige eigenaar heeft de stal grondig gerenoveerd, waarbij de drie buitenmuren zijn gerestaureerd en verder alles vernieuwd is. Nu is er in de stal de onderneming De Deel gevestigd.

De vernieuwde stal van de Kitswoning.

De toekomst

Het gehele tuinbouwgebied wordt de komende jaren herontwikkeld voor woningbouw en bedrijventerrein. Een projectkantoor is inmiddels aan de Van Rijnweg verrezen (nabij de Kitswoning). Vanwege de archeologische waarden is het terrein binnen de brede singels op de Archeologische Monumentenkaart en CHS van Zuid-Holland geplaatst.

Een korte wandeling leidde het gezelschap weer terug naar het startpunt, het tuindersbedrijf van Van Vliet, waar iedereen onder het genot van een drankje met hapje nog even kon napraten.

Zie ook:

Buitenplaats Sion op de kaart van Kruikius 1712; rechts boven de Kitswoning.

10 april 2024